Danh mục dự án
Ngày 23 tháng Chạp, các gia đình đều chuẩn bị lễ vật để cúng ông Công, ông Táo, nhưng không phải ai cũng biết rõ về sự tích Táo quân và ý nghĩa về tục thờ ông Táo.
Ông Công ông Táo là ai?
Theo tín ngưỡng dân gian, Táo Quân có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ địa, Thổ kỳ của Lão giáo Trung Quốc nhưng đã Việt hóa thành truyền thuyết “2 ông 1 bà” – vị thần Đất, thần Nhà, thần Bếp núc, và những vị thần này được gọi chung là Táo quân hoặc ông Táo.
Câu chuyện này có rất nhiều phiên bản được truyền miệng nhưng phổ biến nhất là câu chuyện được kể dưới tựa đề sự tích ông đầu rau.
Ngày xửa ngày xưa, có một cặp vợ chồng rất nghèo, sau một năm mất mùa, người chồng phải đi làm xa nhiều năm liền không trở lại. Sau đó, người vợ để tang chồng và cưới một người đã cưu mang nàng trong suốt thời gian đó.
Một ngày nọ, người chồng bỗng trở về. Sau nhiều năm gặp lại, người vợ ôm chồng cũ khóc và chuẩn bị đồ ăn, rượu cho anh ăn. Nhưng vì sợ điều tiếng nên trước khi chồng mới về, người vợ đã bảo chồng cũ ra đống rơm sau nhà trốn. Khi chồng mới về, anh vào bếp tìm tro để bón ruộng nhưng không tìm thấy nên đốt đống rơm, nhưng vô tình đã làm chết chồng cũ.
Nhìn thấy chồng cũ chết oan uổng trong đống rơm, người vợ thương xót lập tức nhảy vào lửa cùng chết. Người chồng mới nhìn thấy vợ như vậy liền lao vào không cần suy nghĩ dù không biết đầu đuôi câu chuyện.
Trời thấy ba người sống đầy tình nghĩa nên phong họ làm thần Bếp (Táo quân) để họ được gần nhau mãi mãi và để ngọn lửa luôn sưởi ấm tình yêu của họ. Trong ba người đó, chồng mới là Thổ công chuyên chăm lo việc bếp núc, chồng cũ là Thổ địa lo mọi việc trong nhà, còn vợ là Thổ kỳ chuyên chăm lo việc chợ búa.
Hàng năm vào ngày 23 tháng Chạp, các vị Táo quân sẽ về trời báo cáo những việc tốt, việc xấu mà con người đã làm trong năm để xác định công tội phân minh.
Với mong muốn được thần Bếp phù hộ để gia đình gặp nhiều may mắn, người Việt sẽ chuẩn bị lễ vật long trọng để cúng ông Táo về trời.
Ý nghĩa của ông Công ông Táo
Thể hiện lòng biết ơn
Thần Táo quân là người quyết định vận may, xui xẻo và giữ bình yên cho gia chủ. Vì vậy, phong tục cúng ông Công ông Táo mang ý nghĩa cầu mong sự an khang, thịnh vượng, sung túc cho gia chủ trong năm mới, sau đó là thờ thần Bếp chuyên cai quản việc bếp núc. Sau khi ông Táo về trời sẽ báo cáo với Ngọc Hoàng về cách cư xử, làm ăn của gia chủ dưới trần gian. Vì vậy, việc cúng ông Công ông Tào cũng thể hiện sự biết ơn của gia chủ đã nhận được sự che chở của ngài sau một năm.
Ngoài ra, không thể không nhắc đến phương tiện đưa Táo Quân về trời chính là cá chép. Vì vậy, trong ngày này, mâm lễ của mỗi gia đình còn có cá chép rồi đem ra sông, suối, ao thả. Việc thả cá chép có ngụ ý là “cá vượt vũ môn” hoặc “cá chép hoá rồng”. Cùng với đó, cá chép còn mang biểu tượng của sự thăng hoa, tinh thần vượt khó, kiên trì để đạt được thành công.
Ngày tổng kết cuối năm của gia đình
Ngày cúng ông Công ông Táo đã trở thành một nghi thức quan trọng trong tiềm thức của mỗi người dân Việt Nam. Vì vậy, mâm cơm này không chỉ nhằm bày tỏ lòng biết ơn đến những vị Thần mà còn là mâm cơm sum họp để con cháu trong gia đình đoàn tụ, quây quần sau một năm làm việc bận rộn, vất vả. Đây là một nét văn hóa đẹp, mang nhiều nét tâm linh ý nghĩa, truyền thống này cần được lưu giữ.
Tập tục cúng ông Công ông Táo trong gia đình Việt
Có thể nói đây là phong tục có từ lâu đời ở Việt Nam. Người ta tin rằng ông Công ông Tào vốn được ông Trời phái xuống để theo dõi và ghi lại những việc làm thiện ác của loài người. Vì vậy, các vị Táo quân lên chầu vào ngày 23 tháng Chạp để báo cáo việc làm của con người trong suốt một năm đó để Thiên đình định công tội, thưởng phạt.
Mâm cúng của ông Công ông Táo thường rất đầy đủ; Có hương, hoa quả, cau, trầu; với xôi, gà, giò, nem,… và một bộ mã ông Công và ba bộ mã ông Táo. Bộ mã này khác nhau tùy theo năm theo ngũ hành; Có năm áo, mũ màu vàng, có năm màu xanh… Những đồ “vàng mã” này sẽ được đốt sau lễ cúng.
Phong tục cúng ông Công ông Táo là một nét văn hóa tâm linh của người dân Việt Nam. Ngày lễ có ý nghĩa giáo dục truyền thống trong gia đình, truyền tải những lời chúc tốt đẹp và góp phần làm tăng thêm hương vị ngày Tết ở Việt Nam.
